ΕΔΟΞΕ ΤΗ ΒΟΥΛΗ ΚΑΙ ΤΩ ΔΗΜΩ

 

Κυριακή αυτοδιοικητικών εκλογών, μικρή πόλη, όλη την εβδομάδα στην κεντρική πλατεία και στην αγορά μόνο πολιτική συζήτηση άκούς, για τους περισσότερους υποψήφιους όλων των συνδυασμών γνωρίζουμε βίο και πολιτεία, ότι πιο κοντά στην άμεση δημοκρατία δηλαδή. Με ρομαντική διάθεση λοιπόν αφήνομαι και αναπολώ τη γέννησή της, ανατρέχω σε κείμενα αρχαίων και αναλύσεις νεοτέρων, όπως του μεγάλου απόντα διανοητή Κορνήλιου Καστοριάδη.

Στην αρχή ενθουσιάζομαι: ο Δήμος αποτελούταν από ένα σύνολο ελεύθερων πολιτών που αποφάσιζαν για την τύχη τους, και μαθαίνω – με κάποια έκπληξη ομολογώ – πως δεν ήταν όλοι τους χαραμοφάηδες που τους συντηρούσαν δούλοι, κάποιοι πιο εύποροι απ’ αυτούς είχαν και δύο τρείς δούλους (και σήμερα έχουν), αλλά την εποχή του Κλεισθένη η δημοκρατία στηριζόταν κυρίως σε τεχνίτες, εμπόρους και αγρότες. Η ελεύθερη πόλις ήταν αυτόνομος, αυτόδικος και αυτοτελής. Η πολιτεία δηλαδή – όχι το κράτος – μέσα από ελεύθερη ψηφοφορία υιοθετούσε ανεξάρτητα δικούς της νόμους, όριζε κληρωτούς δικαστές μεταξύ των πολιτών της, είχε δικιά της κυβέρνηση.

Στη συνέχεια αναζήτησα λεπτομερείς αναφορές στη λειτουργία αυτού του μοναδικού και επαναστατικού πολιτεύματος, όπως αυτές του Θουκυδίδη για το πώς ο Περικλής και ο Κίμων συντηρούσαν την πολιτική τους πελατεία: ο ένας – φτωχός – μοιράζοντας δημόσια αξιώματα, ο άλλος – πλούσιος – δωρίζοντας αγαθά και γιορτές στο λαό. Μαθαίνω από τον Αριστοφάνη προπάντων για τη δημαγωγία και το λαϊκισμό του Κλέονα, για τις συνομωσίες και τις ίντριγκες και τη διαφθορά και τις διώξεις των πολιτικών αντιπάλων και πολλά τέτοια που ακούγονται σημερινά και που τόσο πολύ μας μοιάζουν. Θυμήθηκα κι αυτά που γράφει στην «Πολιτεία» ο Αριστοτέλης, για τα τρία πολιτεύματα (βασιλεία, αριστοκρατία και δημοκρατία) και πως ολισθαίνουν αντίστοιχα σε τυραννία, ολιγαρχία και οχλοκρατία. Όλα αυτά τα ζήσαμε και στην πρόσφατη ιστορία μας, είμαστε, αναμφίβολα, αυθεντικοί απόγονοί τους.

Σε ένα μόνο δεν τους μοιάζουμε.

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, σε κάθε νόμο που ψηφίζανε και δημοσιεύανε, προτάσσανε τη φράση: Έδοξε τη Βουλή και τω Δήμω. Έδοξε: κατά την ταπεινή τους κρίση δηλαδή, πίστη, γνώμη, εικασία, όπως θέλετε μεταφράστε το, η ουσία είναι ότι διατηρούσανε μια απόσταση αμφιβολίας ακόμη και για την ορθότητα των αποφάσεων που παίρνανε – αυτόνομα – για τον ίδιο τον εαυτό τους. Οι σημερινοί πολιτευτές – οι δικοί μας αντιπρόσωποι – δεν έχουν αμφιβολίες, αναφέρονται όλοι τους σε κάποια ιδεολογία και προσπαθούν να μας πείσουν για το αλάθητό τους, είναι οπλισμένοι με ένα απόλυτο δόγμα που αποκλείει οποιαδήποτε συνεννόηση και συνεργασία με αντίπαλο δέος.

Μήπως ήρθε η ώρα να χειραφετηθούμε ξανά αυτόνομοι και αυτοτελείς πολίτες; Να τους αναγκάσουμε να μας υπηρετούν αντί να ανεχόμαστε να ζητούν την ψήφο μας για να ασκήσουν εξουσία;