Η ΕΥΡΩΠΗ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΙΟΥΝΚΕΡ ΚΑΙ ΚΑΜΕΡΟΝ

 

Υπήρξε ανατροπή στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής με απαρχή στροφής προς την Ανάπτυξη; Αν δίπλα στις ενστάσεις και τις πιέσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας προσθέσουμε τις αμφίσημες δηλώσεις της καγκελαρίου Μέρκελ, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι ηγέτες των μεγάλων χωρών αποφάσισαν να επιτρέψουν ο ένας στον άλλο να μιλήσουν στο εσωτερικό τους ακροατήριο χωρίς να αλληλοδιαψευσθούν. Πρόκειται για μια εικόνα που δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα από τα όσα απαντάει.

Βαδίζουμε προς μια μετωπική αντιπαράθεση Βορρά - Νότου στην Ευρωζώνη; Υπάρχει μέτωπο Ολάντ - Ρέντσι απέναντι στη Μέρκελ; Πόσο σημαντική είναι η εναντίωση του Λονδίνου στις επιλογές του Βερολίνου για τις ηγετικές θέσεις των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε.; Χωρίς να υποτιμήσουμε τη βαρύτητα των παραπάνω αντιπαραθέσεων, αν θελήσουμε να πάμε πίσω από τις συγκρούσεις και των συμψηφισμών των Συνόδων Κορυφής, η πραγματικότητα στην Ε.Ε.-Ευρωζώνη δείχνει ως μονόδρομο την αναζήτηση ενός δύσκολου συμβιβασμού.

Πρώτο δεδομένο: Η Ευρωζώνη και η θωράκισή της είναι μονόδρομος για τη Γερμανία. Η επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Ομάδα Χωρών BRICS συν ο φόβος για μια νέα κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος έχουν προσγειώσει τη γερμανική πολιτική ελίτ ότι η καταβολή του κόστους της συνολικής θωράκισης της Ευρωζώνης είναι αναποόφευκτη. Θα προσπαθήσουν απλά να την καθυστερήσουν, να περιορίσουν το κόστος της και να διαχειρισθούν το αναπόφευκτο υψηλό εσωτερικό πολιτικό κόστος της μεγάλης αυτής ανατροπής και ταυτόχρονα να διατηρήσουν την πρωτοκαθεδρία στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς που στερέωσαν χάρη στην κρίση.

Δεύτερο δεδομένο: Οι μεσαίες δυνάμεις στην Ευρωζώνη, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία βρίσκονται σε συμπληγάδες πέτρες ανάμεσα στις αγορές -απέναντι στις οποίες διατηρούν οριακά την αξιοπιστία και την πρόσβαση- και στις κοινωνίες που είναι στα όρια της αντοχής τους και απειλούν να αποσαθρώσουν την πολιτική σταθερότητα, τη θεσμική δημοκρατική ομαλότητα, αλλά και την ίδια την εθνική ενότητα και ακεραιότητα. Ετσι καμιά από τις δύο πλευρές, ούτε η Γερμανία και κάποιοι Βόρειοι πρόθυμοι σύμμαχοί της, ούτε ο Νότος, συν τη Γαλλία, δεν έχουν την πολυτέλεια της μετωπικής αντιπαράθεσης. Και οι δύο πλευρές είναι αναγκασμένες να αναζητήσουν έναν συνολικό συμβιβασμό που θα έχει και αυτός πολύ υψηλό εσωτερικό πολιτικό κόστος.

Κάθε φορά που μια επιλογή, μια πολιτική ή ένα δόγμα φθάνει στα όριά του, η πρώτη αντίδραση είναι η επιβεβαίωση της ισχύος του, η άρνηση κάθε πρόθεσης όχι στροφής αλλά και απόκλισης: Στα τέλη της δεκαετίας του '70 όταν το σοβιετικό σύστημα είχε σαπίσει στην παρακμή της εποχής Μπρέζνιεφ, κατοχυρώθηκε με άρθρο στο Σύνταγμα ο ηγετικός ρόλος του Κομμουνιστικού Κόμματος λίγα μόλις χρόνια πριν από τον κλυδωνισμό του και την ασύντακτη κατάρρευσή του.

Ετσι και σήμερα βλέπουμε την πολιτική ηγεσία της Γερμανίας και την Μπούντεσμπανκ να αρνούνται κατηγορηματικά κάθε συζήτηση για αλλαγή στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο εν πλήρει επιγνώσει της σκληρής πραγματικότητας που δεν λέει τίποτε άλλο παρά το ότι είναι ήδη μη εφαρμόσιμο στη Γαλλία, στην Ιταλία και την Ισπανία. Την ίδια στιγμή, Παρίσι και Ρώμη συντηρούν μια δημόσια ρητορική αλλαγή γραμμής πλεύσης, ενώ γνωρίζουν πολύ καλά ότι η μόνη ρεαλιστική επιλογή είναι η προσαρμογή με τη μεθόδευση και τον χρονικό ορίζοντα που θα επιλέξει το Βερολίνο.

Στο σημείο αυτό εντοπίζεται και ο κίνδυνος του ατυχήματος: Η ρητορική της απόλυτης εμμονής του Βερολίνου στην αδιέξοδη λιτότητα και οι προσδοκίες χωρίς διαπραγματευτικό αντίκρισμα που συντηρεί η ρητορική της χαλάρωσης των Ρέντσι- Ολάντ, να δημιουργήσουν βραχυκύκλωμα στη ρεαλιστική και παρασκηνιακή σύγκλιση της Γερμανίας με τον Νότο, σε ένα ασταθές, αβέβαιο και απρόβλεπτο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον.

Βραχυκύκλωμα στον Νότο: Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία βρίσκονται σε συμπληγάδες πέτρες ανάμεσα στις αγορές, απέναντι στις οποίες διατηρούν οριακά την αξιοπιστία και την πρόσβαση, και στις κοινωνίες που είναι στα όρια της αντοχής τους και απειλούν να αποσαθρώσουν την πολιτική σταθερότητα, τη θεσμική δημοκρατική ομαλότητα, αλλά και την ίδια την εθνική ενότητα και ακεραιότητα.