ΕΛΛΗΝΩΝ ΒΡΕΦΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

 

Την 3η Σεπτεμβρίου 2014 είναι σίγουρο ότι το πανελλήνιο εμπέδωσε ποιος ίδρυσε πότε, ποιο κόμμα και τώρα αυτό το κόμμα ποιον έχει αρχηγό, ποιον πιθανόν θα ήθελε να έχει και αυτός που είχε πιθανόν να θέλει να ξαναγίνει, γιατί αυτός που έχει τώρα, ήθελε κάποτε να γίνει αρχηγός αλλά δεν έγινε. Πολύ ενδιαφέροντα και σημαντικά όλα αυτά αλλά μάλλον πέρασε στα ψιλά γράμματα (έως αόρατα) το σημαντικότερο από τα γεγονότα στη ζωή ενός νεαρού και ατίθασου κράτους. Το πρώτο του σύνταγμα. Βέβαια μακράν του επιθυμητού, με τα σημερινά βέβαια δεδομένα, αλλά το παιδί για να περπατήσει πρέπει πρώτα να μπουσουλίσει!

Τα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, ήταν αποτέλεσμα μιας (ακόμα) οικονομικής κρίσης στον απόηχο της τότε ευρωπαϊκής. Ο Όθωνας, βασιλιάς και απόλυτος άρχων από το 1833, δήλωσε αδυναμία να εξοφλήσει τα χρέη με αποτέλεσμα να απαιτηθούν από τις προστάτιδες δυνάμεις δραστικές περικοπές. Οι στρατιωτικοί των Αθηνών βαδίζοντας στα ανάκτορα ανάγκασαν τον 28χρονο μονάρχη να διορίσει πρωθυπουργό τον Ανδρέα Μεταξά, τον αρχηγό του ρωσικού κόμματος (ναι, του ξανθού γένους εσαεί σωτήρα των Ελλήνων...) και υποσχέθηκε τη σύγκληση συντακτικής βουλής.

Το νέο σύνταγμα ανακηρύχθηκε τελικά στις 18 Μαρτίου 1844, χαρακτηρίσθηκε δε «Σύνταγμα-συμβόλαιο», «Σύνταγμα-συνθήκη» ή, τέλος, «Σύνταγμα-συνάλλαγμα». Το πρόσωπο του ανώτατου άρχοντα χαρακτηριζόταν ιερό και απαραβίαστο. Ο μονάρχης διόριζε τους υπουργούς και διατηρούσε το δικαίωμα του veto. Δημιουργήθηκε Γερουσία με μέλη διοριζόμενα από το ίδιο αλλά τα οποία δεν μπορούσε να παύσει.

Το δεύτερο σώμα του νομοθετικού, αποτελούσε η Εθνοσυνέλευση, η οποία εκλεγόταν από καθολική διευρυμένη ψηφοφορία των αντρών (οι γυναίκες στην Ελλάδα απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1934 για τις δημοτικές και το 1956 για τις βουλευτικές). Από την άλλη όμως καθιερώθηκε η αρχή της διάκρισης των εξουσιών, αναγνωρίστηκαν θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα, μεταξύ των οποίων, για πρώτη φορά, το απόρρητο των επιστολών και το άσυλο της κατοικίας. Το ακροτελεύτιο άρθρο 107 καθόριζε ότι «η τήρησις του παρόντος Συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμόν των Ελλήνων».

Η είσοδος της χώρας στην περίοδο της «Συνταγματικής Μοναρχίας» φυσικά δεν εξασφάλισε και την πολιτική σταθερότητα (το-ορθώς- αιώνιο ζητούμενο στο καθημάς πολιτικό γίγνεσθαι). Στα επόμενα 10 χρόνια εναλλάχτηκαν 10 πρωθυπουργοί και το 1854, οι αγγλο-γάλλοι κατέστησαν σαφείς και άνευ ουδεμίας αμφιβολίας τας επιθυμίας των, αποβιβαζόμενοι στον Πειραιά και επιβάλλοντας τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο ως πρωθυπουργό. Το πρώτο αυτό Σύνταγμα (επί συνόλου τεσσάρων - 1844, 1864, 1952 και 1975) τελείωσε την παρουσία του στη ελληνική πολιτική ζωή μαζί τον Όθωνα το 1862, χρονιά την οποία ο τελευταίος εγκατέλειψε την Ελλάδα μαζί με τη δυναστεία του.

Συγκριτικά, στη γειτονία μας, το 1843, Αλβανία, Βουλγαρία, Σκόπια δεν υφίστανται ως κρατικές οντότητες και μόνο η Σερβία απέκτησε το δικό της συνταγματικό «βρέφος» το 1839. Σίγουρα, η σύγχρονη πολιτική επικαιρότητα βρίθει από άκρως σημαντικά και ενδιαφέροντα γεγονότα, όμως η γέννηση του πρώτου μας δύστροπου και όχι ιδιαίτερα όμορφου Συντάγματος αξίζει τουλάχιστον την προσοχή μας.