ΤΟ GREXIT ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ Ε.Ε.;

 

Νομικά αδύνατη η μονομερής αποχώρηση της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα, χωρίς ταυτόχρονη αποχώρηση από την Ε.Ε. τονίζουν οι νομικοί. Η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη έχει επανέλθει δριμύτερη το τελευταίο δίμηνο.

Οικονομολόγοι -εγχώριοι (ακόμα και βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος) και ξένοι- την προτείνουν ως τη μόνη λύση για να επανέλθει η Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υπονοούν δυσοίωνα ότι θα είναι η θλιβερή κατάληξη του ελληνικού δράματος αν η νέα κυβέρνηση δεν προσαρμοστεί ταχύτερα στις απαιτήσεις της συμφωνίας της 20ής Φεβρουαρίου. Απλοί πολίτες ανησυχούν για τις οικονομίες που τους έχουν απομείνει και για το πόσο λιγότερο θα αξίζουν ως δραχμές.

Οι ειδικοί που έχουν μελετήσει την ενδεχόμενη διαδικασία εξόδου, παρότι διαφωνούν σε πολλά, συμφωνούν ότι είναι νομικά αδύνατη η μονομερής αποχώρηση της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα, χωρίς ταυτόχρονη αποχώρηση από την Ε.Ε. Συμφωνούν επίσης ότι σε ένα τέτοιο σενάριο, το συντριπτικό μέρος του δημόσιου χρέους θα παρέμενε σε ευρώ, ακόμα και μετά την έξοδο. Μία χαοτική έξοδος, φυσικά, δεν παύει να είναι πιθανή, αν οι διαπραγματεύσεις της Αθήνας με τους πιστωτές της καταλήξουν σε αδιέξοδο. 

Χωρίς συμφωνία, αυξάνονται κατακόρυφα οι πιθανότητες επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων. Αν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι επιβληθούν σε συνθήκες ρήξης στις σχέσεις Φρανκφούρτης - Αθήνας (π.χ. ύστερα από πιστωτικό γεγονός), άρα χωρίς να επανενεργοποιηθεί το ELA μετά την επιβολή τους, θα είναι σφοδρότατοι. Σε αυτό το πλαίσιο, είτε θα υπάρξει ταχέως μία συνθηκολόγηση από την ελληνική πλευρά ώστε να ανοίξει εκ νέου η στρόφιγγα από την Τράπεζα της Ελλάδος (με την έγκριση της Φρανκφούρτης), είτε, για να μην πεθάνει από ασφυξία η οικονομία, θα υιοθετηθεί ένα νέο νόμισμα.

Οπως έγραφε το 2011 ο Τσαρλς Πρόκτορ, Βρετανός νομικός που ειδικεύεται σε αυτά τα θέματα: «Πληττόμενη από την κρίση και το φάσμα της χρεοκοπίας, είναι πιθανό μία ελληνική αποχώρηση να είναι ραγδαία και μη συντεταγμένη, με τις Συνθήκες εν πολλοίς να αγνοούνται» («The Greek Crisis and the euro - A tipping point? »).

Το αγγλικό Δίκαιο. Ωστόσο, παρότι ενδεχομένως αρχικά αγνοηθεί η νομική πτυχή του ζητήματος, μία τέτοια μη συναινετική έξοδος από το ευρώ θα είχε βαρύτατες συνέπειες για την Ελλάδα, δυσχεραίνοντας τη διαπραγματευτική της θέση στις σύνθετες διαπραγματεύσεις που θα ακολουθούσαν για τους όρους παραμονής της στην Ε.Ε. Επιπλέον, σίγουρα δεν θα βοηθούσε στο κρίσιμο μέτωπο της μετατροπής του δημόσιου χρέους της στη «νέα δραχμή».

Ούτως ή άλλως, όπως σημειώνει ο Πρόκτορ, «όσον αφορά το αγγλικό Δίκαιο, ένα συμβόλαιο θα καταργούνταν σε περίπτωση διάσπασης της Ευρωζώνης μόνο αν το γεγονός αυτό είχε αποτέλεσμα να αλλάξει ριζικά τη φύση του συμβολαίου και τις υποκείμενες υποχρεώσεις». Κάτι τέτοιο «γενικά δεν θα ισχύει, καθώς οι υποχρεώσεις πληρωμής παραμένουν ακέραιες ανεξαρτήτως του νομίσματος στο οποίο θα καταβληθούν». 

Επιπλέον, σύμφωνα με τον Πρόκτορ, στο πλαίσιο του αγγλικού Δικαίου, θα πρέπει η πληρωμή να γίνει σε ευρώ (δεν θα μπορεί να γίνει σε δραχμές στην ισοτιμία που θα ορίσει η ελληνική νομοθεσία). Υπενθυμίζεται ότι πάνω από το 80% του ελληνικού δημόσιου χρέους υπάγεται σήμερα σε αγγλικό Δίκαιο.

Τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου που υπάγονται στο ελληνικό Δίκαιο, όπως αυτά που κατέχει η ΕΚΤ, θεωρητικά η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να τα δραχμοποιήσει. Ωστόσο, με δεδομένο ότι το Lex Monetae (το κυρίαρχο Δίκαιο) για τα ομόλογα αυτά ήταν το ευρωπαϊκό, μπορεί κάλλιστα αυτή η επιλογή να προσβληθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ή σε διαιτητικά δικαστήρια (πολλά εξαρτώνται από τις ρήτρες δικαιοδοσίας στα συμβόλαια). 

Αντίστοιχες δυνατότητες νομικής αντίστασης σε οποιαδήποτε προσπάθεια δραχμοποίησης των περιουσιακών τους στοιχείων θα έχουν και ιδιώτες κάτοχοι ελληνικού χρέους.