ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΣΗΣ ΚΑΙ ΡΩΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΩΝ

 

Στις 14 Ιανουαρίου, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Frank-Walter Steinmeier έδωσε την εναρκτήρια ομιλία του στον ΟΑΣΕ, του οποίου θα προεδρεύει το Βερολίνο στη διάρκεια του 2016.

Ο Steinmeier είχε ένα μήνυμα "Η ανανέωση του διαλόγου, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας, είναι οι προτεραιότητές μας για φέτος”, δήλωσε. Το κοινό γνώριζε για ποια χώρα μιλούσε. Αλλά ούτε μία φορά στην ομιλία του, δεν αναφέρθηκε ονομαστικά στην Ρωσία.

Ο ρόλος του Steinmeier δεν είναι αξιοζήλευτος, ιδιαίτερα καθώς ορισμένα μέλη του ΟΑΣΕ πιστεύουν ότι ακόμη λαχταρά την πολιτική της Ostpolitik από τον Ψυχρό Πόλεμο, κάτι που θα αναζωογονούσε την ειδική σχέση Γερμανίας-Ρωσίας εις βάρος κάποιου εκ των συμμάχων της Γερμανίας.

Και ο Steinmeier πρέπει να προωθήσει τον ΟΑΣΕ. Ο Οργανισμός δεν είναι ευρέως γνωστός, παρόλο που παίζει καθοριστικό ρόλο στο να προσπαθεί να ελέγξει και να διατηρεί την κατάπαυση του πυρός στην Αν. Ουκρανία. Επίσης παραμένει ένα από τα λίγα φόρα που φέρνει σε επαφή τα μέλη του ΝΑΤΟ, τα πρώην κράτη του συμφώνου της Βαρσοβίας και όλες τις πρώην σοβιετικές χώρες.

Αυτός ο απόγονος του Ψυχρού πολέμου ιδρύθηκε το 1975, όταν τα δύο ανταγωνιστικά ιδεολογικά μπλοκ -το ΝΑΤΟ και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας- υπέγραψαν την Τελική Πράξη του Ελσίνκι σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν τις σχέσεις. 

Η έμφαση του ΟΑΣΕ στα ανθρώπινα δικαιώματα, παρείχε στα αντιφρονούντα κινήματα και σε ιδιώτες σε ολη την σοβιετοκρατούμενη ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, και στην ίδια την Σοβιετική Ένωση, μια νομιμότητα να αντιταχθούν στις κυβερνήσεις τους.

Από την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989 και την επακόλουθη ενοποίηση της Ευρώπης, ο ΟΑΣΕ έχει περάσει πολλές κρίσεις, οι περισσότερες από αυτές συνδέονται με την Ρωσία. Η Ρωσία, έχοντας χάσει την αυτοκρατορία της, είχε διαδοχικούς ηγέτες που είχαν αμφισβητήσει τις προθέσεις του ΟΑΣΕ, ιδιαίτερα την έμφασή του στα ανθρώπινα δικαιώματα και το καθεστώς των εδαφών μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας.

Είναι αυτά τα εδάφη -Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία (και, σε μικρότερο βαθμό, Λευκορωσία)- που η Ρωσία δεν θέλει να μολυνθούν από τη Δύση. Το blitzkrieg της Ρωσίας στη Γεωργία το 2008, η προσάρτηση της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014 και η συνεπακόλουθη εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία, επιβεβαίωσαν την απροθυμία της Μόσχα να αφήσει αυτές τις χώρες να επιλέξουν την δική τους πολιτική κατεύθυνση.

Στην ομιλία του στον ΟΑΣΕ, ο Steinmeier αναφέρθηκε στο Πάνελ Προσωπικοτήτων που ιδρύθηκε το 2015 για να εξετάσει τι θα μπορούσε να γίνει για να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή ασφάλεια και να βελτιωθούν οι σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας,

Η τελευταία έκθεση του πάνελ είναι αποκαλυπτική. Αντί για ασαφή, διπλωματική γλώσσα, παρουσιάζει δύο ανταγωνιστικές αφηγήσεις για το τι έχει συμβεί στην σχέση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης από την πτώση του τείχους του Βερολίνου και μετά. Δεν υπάρχει καμία σύγκλιση.

Μετά από την πτώση του Κομμουνισμού, η Δύση, σύμφωνα με το αφήγημά της, "στόχο είχε να οικοδομήσει μια στρατηγική συνεργασία με την Ρωσία που θα περιελάμβανε στενή συνεργασία με, αν όχι την ένταξη, τα δυτικά θεσμικά όργανα”. 

Η άποψη της Δύσης είναι ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ δεν ακολούθησε ένα δυτικό σχέδιο για να περικυκλωθεί η Ρωσία. "Προέκυψε διότι οι μεγάλες μειονότητες σε πολλά από τα προσφάτως ανεξαρτητοποιημένα κράτη ήθελαν να επιστρέψουν στην δημοκρατική οικογένεια”.

Στα δυτικά μάτια, η Ρωσία έχει εγκαταλείψει την δημοκρατία και τον εκσυγχρονισμό και τη συνεργασία με τη Δύση. "Έχει επίσης εγκαταλείψει κάθε πρόσχημα για τον σεβασμό των κανόνων, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού για την πολιτική ανεξαρτησία των κυρίαρχων κρατών και της αρχής του να μην ασκείται βία για την αλλαγή συνόρων. 

Ως αποτέλεσμα, ο ορισμός της Ρωσίας για την ασφάλειά της σήμερα, σημαίνει ανασφάλεια για τους γείτονες".Η ρωσική αφήγηση απορρίπτει αυτή την άποψη. "Η Δύση συστηματικά επωφελείται από την αδυναμία της Ρωσίας", επισημαίνει το report. "Η Δύση μίλησε για συνεργασία… αλλά πίστεψε στην πολυετή επιθετικότητα ή/και αδυναμία της Ρωσίας".

Η εκδοχή της Μόσχας για τα γεγονότα είναι πως "υπό το σύνθημα της προώθησης των δημοκρατικών αξιών προς τα ανατολικά, η Δύση συνέχισε να επεκτείνει τα θεσμικά της όργανα εις βάρος των ρωσικών συμφερόντων ασφαλείας". Και για την Ρωσία, η Δύση επεδίωξε μια πολιτική αλλαγής καθεστώτος στη Μέση Ανατολή, "καταλήγοντας σε βαθιά αποσταθεροποίηση, εμφύλιο πόλεμο και εισροή προσφύγων".

Οι διαφορές μεταξύ των συμμετεχόντων στο πάνελ ήταν τόσο μεγάλες και επίπονες που ο Ρώσος εκπρόσωπος, Sergey Karganov έγραψε μια επιστολή διαφωνίας που περιλαμβάνεται στην τελική έκθεση. "Το έγγραφο είναι βασικά ένα παλιό δυτικό, σε ό,τι αφορά την ουσία, την λογική και τις προτάσεις", τόνισε.

Στην πραγματικότητα, το έγγραφο είναι μια ασυνήθιστα ισχυρή άμυνα της επανένωσης της Ευρώπης μετά το 1989 και του δικαιώματος των εδαφών μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας να επιλέξουν τον δικό τους δρόμο. Αυτό είναι που ενοχλεί την Ρωσία και υπονομεύει την ασφάλεια αυτών των χωρών.