Η ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ ΣΦΥΡΟΚΟΠΕΙ ΤΗΝ ΥΕΜΕΝΗ ΓΙΑΤΙ;

 

Όταν η Σαουδική Αραβία ξεκίνησε πέρυσι να βομβαρδίζει την Υεμένη, πολλοί παρατηρητές υπέθεσαν ότι στέλνει ένα μήνυμα στους γείτονές της. Σήμερα, καθώς η βία συνεχίζεται, η εκστρατεία της Σαουδικής Αραβία αφορά μια άλλη χώρα, μισή ήπειρο μακριά. 

Ο πόλεμος, που προορίζεται να σταματήσει την ενδυνάμωση των τοπικών πολιτοφυλακών των Χούθι, διεξάγεται από τον ισχυρό Υπουργό Άμυνας της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα MohammedbinSalman, τον ενώ εδώ και μήνες οι φήμες λένε πως η  Υεμένη έχει γίνει το δικό του Βιετνάμ. Εξάλλου δεν θα ήταν η πρώτη φορά. 

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Νάσερ παρενέβη στον εμφύλιο πόλεμο της βορείου Υεμένης για να σταματήσει έναν εκθρονισμένο ιμάμη να αναλάβει την εξουσία, όμως σύντομα βρέθηκε παγιδευμένος σε ένα τέλμα. Μπορεί το Αφγανιστάν να αποκαλείται το «Νεκροταφείο των Αυτοκρατοριών» αλλά το ίδιο μπορεί να ισχυριστεί κάποιος και για την Υεμένη. 

Αφήνοντας τις στρατιωτικές μεταφορές στην άκρη, το πραγματικό πρόβλημα τώρα είναι πως ο λαός της Υεμένης λιμοκτονεί μέχρι θανάτου. Ενώ είναι ήδη η φτωχότερη χώρα στη Μέση Ανατολή, η Υεμένη υποβάλλεται εδώ και μήνες στο σαουδαραβικό αποκλεισμό, δημιουργώντας ελλείψεις βασικών αγαθών συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων. Αυτό το γεγονός, όπως είναι αναμενόμενο, θρέφει την εχθρότητα- το Ριάντ τώρα χάνει τις μάχες. 

Επομένως, γιατί το κάνουν αυτό οι Σαουδάραβες; Γιατί να συντρίψουν μια χώρα για να σταματήσουν τους Χούθι; Λαμβάνοντας υπόψη την καταστροφή που έχει προκληθεί, είναι σαν να σκοτώνουν μια μύγα με μια βαριοπούλα. Εν μέρει, ο λόγος είναι πως η Υεμένη αποτελεί την πίσω πόρτα της Σαουδικής Αραβίας και μια εχθρική κυβέρνηση θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις κοινότητες στο νότιο τμήμα της Σαουδικής Αραβίας. 

Αλλά στην πραγματικότητα η εκστρατεία έχει επιδεινώσει την ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας, καθώς οι μαχητές Χούθι προβαίνουν σε αντίποινα με την εκτόξευση ρουκετών σε χωριά της γειτονικής χώρας και με επιδρομές στα σύνορα. Και ενώ η Αλ Κάιντα έχει απειλήσει τη Σαουδική Αραβία στο παρελθόν, η παρουσία της στην Υεμένη δεν είχε προκαλέσει ποτέ κάποια σημαντική στρατιωτική κινητοποίηση - όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Γιατί λοιπόν να παρέμβει τώρα;

Για να κατανοήσουμε τον πόλεμο στην Υεμένη θα πρέπει να εικάσουμε την οπτική της Σαουδικής ελίτ και να ζουμάρουμε την κάμερα προςτα έξω. Μια φορά και έναν καιρό τα σιιτικά στην πλειοψηφία τους κράτη της Μέσης Ανατολής κυβερνούνταν από μονάρχες και δικτάτορες οι οποίοι δεν ήταν συμφιλιωμένοι με την ιδέα της σιιτικής δύναμης- το Ιράκ βρισκόταν υπό τον σουνίτη Σαντάμ Χουσεΐν, το Μπαχρέιν υπό την δυναστεία Χαλίφα που υποστηριζόταν από τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν υπό τους Παχλεβί. 

Το Ισλάμ λειτουργούσε όπως αιώνες τώρα, με τους σουνίτες να ασκούν εξουσία και τους σιίτες να βρίσκονται σε αναμονή των εσχάτων καιρών. Η Αμερική είδε τη Μέση Ανατολή μέσα από το φακό των σουνιτών που κατείχαν την εξουσία και συνεργάστηκαν με πολλούς από αυτούς, ιδιαιτέρως με τη Σαουδική βασιλική οικογένεια. 

Όλα αυτά άλλαξαν τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια, αρχικά με την ισλαμική επανάσταση στο Ιράν, η οποία παρήγαγε μια επιθετικά ισλαμιστική σιιτική κυβέρνηση και στη συνέχεια με την αμερικανική κατοχή στο Ιράκ, η οποία απομάκρυνε αποτελεσματικά τους σουνίτες από τη διακυβέρνηση της χώρας. 

Καθώς οι Ιρακινοί σιίτες περίμεναν στην ουρά για να ψηφίσουν και Ιρανοί προσκυνητές ξεχύνονταν έξω από τα σύνορα για να επισκεφθούν την ιερή πόλη Νατζάφ, η Μέση Ανατολή υπέστη μια αφύπνιση που έδωσε πραγματική αυτονομία στη μακροχρόνια καταπιεσμένη μουσουλμανική μειονότητα (οι σιίτες αποτελούν του 10-15% του μουσουλμανικού πληθυσμού).  

Ο ValiNasrστο βιβλίο του «Η αναβίωση των σιιτών», είχε επιδέξιαεξιστορηθεί αυτή την επανάσταση. Αυτή η αναβίωση προκάλεσε μια οργισμένη αντίδραση από τους σουνίτες, οι οποίοι εισέβαλαν στο Ιράκ σε μια προσπάθεια να σκοτώσουν τους αιρετικούς σιίτες. Και ενώ τα σουνιτικά κράτη της περιοχής δεν είχαν αντιταχθεί ενεργά στην αφύπνιση, έμειναν να παρακολουθούν νευρικά την πορεία των γεγονότων. 

Το 2004 ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας μίλησε εκ μέρους πολλών όταν προειδοποίησε για μια «σιιτική ημισέληνο» που απλώνεται σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, από το Μπαχρέιν προς το Ιράν και το Ιράκ μέσω του αλαουιτικού καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και στις περιοχές του Λιβάνου που πρόσκεινται στη Χεζμπολάχ. 

Η Τεχεράνη μπορεί να βρισκόταν στην ανατολική πλευρά αυτού του «πέπλου», ήταν όμως το πολιτικό κέντρο - ο φόβος του Αμπντάλα ήταν ότι μια σιιτική ημισέληνος θα γινόταν αναπόφευκτα μια ιρανική αυτοκρατορία. Γι’ αυτό δεν αποτέλεσε έκπληξη όταν οι Σαουδάραβες βοήθησαν τη σουνιτική μοναρχία στο Μπαχρέιν να συνθλίψει τη σιιτική εξέγερση κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, ή όταν πολλές σουνιτικές δυνάμεις προσπάθησαν να καθαιρέσουν τον Άσαντ και το καθεστώς του που συνδεόταν με το Ιράν. 

Ο πραγματικός στόχος ήταν να μετριάσει την ιρανική δύναμη. Αυτή η αποστροφή για το Ιράν κυλάει μέσα στους σουνίτες ηγεμόνες, κυρίως στη Σαουδική Αραβία. Μια ανάλυση των NewYorkTimes, που προήλθε από έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας που διέρρευσαν μέσω τουWikileaks, αναφέρει «μια σχεδόν εμμονή με το Ιράν, με τους διπλωμάτες στην Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη να παρακολουθούν κάθε λεπτό τις δραστηριότητες του Ιράν και τις πιο εξειδικευμένες κυβερνητικές υπηρεσίες να οργανώνουν τις κινήσεις τους για να περιορίσουν την εξάπλωση του σιιτικού Ισλάμ». 

Αυτός είναι ο λόγος που οι Σαουδάραβες φαίνονται συχνά απρόθυμοι να δεσμεύσουν όλες τους τις δυνάμεις στον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας. Οι σουνιτικές ομάδες τζιχαντιστών όπως η Αλ Κάιντα είναι διαχειρίσιμες και συχνά θρέφονται από το εσωτερικό· το Ιράν όμως αποτελεί μια εξωτερική γεωπολιτκή απειλή.

Έτσι, όταν οι σιίτες επαναστάτες Χούθι κατέλαβαν την πρωτεύουσα της Υεμένης, τη Σανά, στα τέλη του 2014, προκλήθηκε ένα σοκ στους σουνίτες της Μέσης Ανατολής. Δεν είχε μεγάλη σημασία το ότι οι Χούθι ανήκουν στους Ζαϊντιστέςσιίτεςκαι όχι στους παραδοσιακούς σιίτες του Ιράν ή το ότι οι Ιρανοί είχαν προειδοποιήσει πως δεν έπρεπε να καταληφθεί η Σανά ή το γεγονός πως οι Χούθι δεν είναι απεσταλμένοι του Ιράν όπως είναι η Χεζμπολάχ. 

Οι Σαουδάραβες κατηγόρησαν αμέσως το Ιράν. Η Σαουδική Αραβία, μαζί με πολλά σουνιτικά κράτη προχώρησαν σε πόλεμο απομακρύνοντας τα στρατεύματά τους από την εκστρατεία εναντίον του Ισλαμικού κράτους. Για ακόμα μια φορά, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας των σαλαφιστών απορρίφθηκε καθώς φάνταζε ως μια αμερικανική ανησυχία. 

Το πρόβλημα τώρα για τη Σαουδική Αραβία είναι πως η προσπάθειά της να αναστείλει την εξάπλωση των σιιτών έχει αποτύχει. Έπειτα από παραπάνω από ένα χρόνο βομβαρδισμών, οι Χούθι εξακολουθούν να ελέγχουν τη Σανά, γεγονός που έχει εγείρει το διεθνές συναίσθημα ενάντια στον πόλεμο. 

Τη στιγμή που η Σαουδική οικονομία δυσκολεύεται λόγω των χαμηλών τιμών του πετρελαίου και το Ιράν αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις, η πυρηνική συμφωνία πρόσφερε στους Ιρανούς μια ώθηση τόσο στα έσοδα όσο και στην αξιοπιστία. 

Όταν η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε ξαφνικά φέτος τον σιίτη σεΐχη Nimral-Nimr, ήθελε να στείλει ένα μήνυμα περιφρόνησης στο Ιράν και τους ανήσυχους σιίτες στις δικές της ανατολικές επαρχίες. Αντ’ αυτού, προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή και την καταστροφή της σαουδαραβικής πρεσβείας στην Τεχεράνη. 

 

Οι Σαουδάραβες επίσης πρέπει να αντιμετωπίσουν τον πρόσφατα αντιδραστικό Πρόεδρο Ομπάμα, ο οποίος τον προηγούμενο μήνα τους κατηγόρησε πως εκμεταλλεύονται τις εγγυήσεις ασφαλείας της Αμερικής. Ο πρίγκιπας Turkial-Faisalμαζί με τον πρίγκιπα Abdullahal-Saud απάντησαν από κοινού στη δήλωση του Προέδρου Ομπάμα  μέσα από ένα άρθρο τους στην WallStreetJournal, στο οποίο υπερασπίζονται τον πόλεμο στην Υεμένη. 

Οι Σαουδάραβες αντιλαμβάνονται ξεκάθαρα πως έχουν ένα πρόβλημα δημοσίων σχέσεων: η Αμερική γίνεται όλο και πιο δύσπιστη και οι σιίτες κατέχουν όλο και περισσότερη δύναμη. Ωστόσο, το πρόβλημα των δημοσίων σχέσεων δημιουργήθηκε λόγω της εχθρότητάς τους προς τους σιίτες αρχικά- και του απάνθρωπου πολέμου στην Υεμένη.

Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι εάν οι Σαουδάραβες μπορούν να ανταπεξέλθουν σε αυτή την κρίση. Αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: οι σιίτες έχουν αποκτήσει δύναμη και δεν πρόκειται να επιστρέψουν στην πρότερη κατάσταση. Η Μέση Ανατολή όπως την ξέρουμε έχει αλλάξει.