ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΥΠΟΝΟΜΕΥΕΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ

 

Πληθαίνουν οι αναφορές του προέδρου της Τουρκίας, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, στη Συνθήκη της Λωζάνης που αν και πριν από μερικούς μήνες γιόρταζε ως την ιδρυτική διεθνή συμφωνία του τουρκικού κράτους, αποτελεί πλέον "κόκκινο πανί" για τον Τούρκο ηγέτη.

Στην τελευταία του αναφορά μίλησε ανοιχτά για επανεξέταση της Συνθήκης, που όπως έχει τονίσει και στο παρελθόν περιορίζει την επιρροή της χώρας σε εδάφη στα οποία μπορούν να φτάσουν με ένα "σάλτο". Είναι προφανές πως ο Ερτογάν, έχοντας εδραιώσει με απολυταρχικό πλέον τρόπο την εξουσία του εντός της χώρας, κινείται με επεκτατικές διαθέσεις και προς τις γειτονικές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Τι είναι όμως εκείνο που "χαλάει τα σχέδια" του στο κείμενο της Συνθήκης, που αποτέλεσε την τελευταία διεθνή συμφωνία που καθόρισε τα σύνορα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Βαλκανικής; Γιατί πίσω από την εμμονή του στην αμφισβήτηση μιας συμφωνίας επικυρωμένης από το διεθνές δίκαιο, κρύβονται οι αυταρχικές του τάσεις στην άσκηση της πολιτικής και η προσπάθεια αποδόμησης του θεμέλιου λίθου της τουρκικής δημοκρατίας, δηλαδή του Κεμάλ Ατατούρκ;

Η επικράτεια των χωρών της βαλκανικής και εδαφών που ανήκαν στην άλλοτε πανίσχυρη Οθωμανική αυτοκρατορία δεν καθορίστηκαν αποκλειστικά από τη Συνθήκη της 24ης Ιουλίου 1923. Σε ότι αφορά στην Ελλάδα ειδικότερα, οι κτήσεις της Θράκης και των νησιών του Αιγαίου επικυρώθηκαν με μια σειρά από συμφωνίες που ακολούθησαν τους Βαλκανικούς και το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. 

Σε κάθε περίπτωση, πράγματι η Λωζάνη επικύρωσε όσα είχαν προηγηθεί και όμως πάλι αναφορικά με τη χώρα μας, η Αθήνα προσερχόταν στο τραπέζι του διαλόγου έπειτα από την καταστροφική εκστρατεία στη Μικρά Ασία και ως ηττημένη. Από αυτήν μάλιστα αποχώρησε, με την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης, την ανακατάληψη της Ίμβρου και της Τένεδου και την αποχώρηση τη Σμύρνη.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του Αιγαίου, συγκεκριμένα την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. 

Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. Η αποπληρωμή έγινε με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια της συμφωνίας. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.