Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΡΚΕΛ ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΙΣΕΛ

Στην τελική ευθεία εισέρχεται η διαπραγμάτευση για τον νέο επταετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. (Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-7) και το Ταμείο Ανάκαμψης με το διαπραγματευτικό του πλαίσιο παρουσίασε την Παρασκευή ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

Ο κ. Μισέλ διατήρησε απαράλλακτη την πρόταση της Επιτροπής για το Ταμείο, τόσο σε συνολικό μέγεθος όσο και σε αναλογία επιχορηγήσεων και δανείων (500 δισ. επιχορηγήσεις και 250 δισ. δάνεια). Ενίσχυσε ωστόσο το ρόλο των κρατών-μελών στην έγκριση των δαπανών – κάτι το οποίο ζητούν επιμόνως ορισμένες χώρες του Βορρά.

Η νέα πρόταση Μισέλ για το ΠΔΠ είναι ελαφρώς μειωμένη σε σύγκριση με αυτήν του Φεβρουαρίου (1,074 έναντι 1,094 τρισ. ευρώ) και με αυτήν της Επιτροπής (1,1 τρισ. ευρώ). Οι πόροι για τη Συνοχή και την ΚΑΠ μένουν ως είχαν στην πρόταση του Φεβρουαρίου. Επιπλέον, διατηρούνται οι «διορθωτικοί μηχανισμοί» (rebates) για την Αυστρία, τη Δανία, τη Σουηδία, την Ολλανδία και τη Γερμανία σε πραγματικούς όρους (σε τιμές 2020). 

Το 30% των προγραμμάτων του ΠΔΠ πρέπει να συμβάλλουν στους στόχους μείωσης των εκπομπών της Ένωσης, σύμφωνα με την πρόταση. Περιλαμβάνεται επίσης ένα αποθεματικό ταμείο 5 δισ. ευρώ για τις συνέπειες του Brexit αν δεν υπάρξει νέα εμπορική συμφωνία (κάτι για το οποίο επέμειναν η Ιρλανδία και το Βέλγιο). 

Μία βασική διαφορά με την πρόταση της Επιτροπής όσον αφορά το Ταμείο είναι ότι ο πρόεδρος του Συμβουλίου προτείνει – κατόπιν αιτημάτων τόσο από χώρες του Βορρά όσο και του Νότου, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Ε.Ε. – να είναι τριετούς διάρκειας (να ολοκληρώνονται οι δεσμεύσεις το 2023) αντί για τετραετούς και οι πληρωμές να ολοκληρωθούν το 2026 αντί για το 2027. Επιπλέον, μεταθέτει το έτος εκκίνησης της αποπληρωμής των ομολόγων που θα εκδώσει η Επιτροπή για να χρηματοδοτήσει το εγχείρημα κατά δύο έτη, στο 2026.

Σχετικά με τα κριτήρια κατανομής των πόρων (αντικείμενο έντονης κριτικής από πολλά κράτη-μέλη), ο κ. Μισέλ έχει διατηρήσει την προσέγγιση της Επιτροπής – πληθυσμός, ΑΕΠ κατά κεφαλή, ανεργία 2015-9 – για το 70% των πόρων του Recovery and Resilience Facility (του μεγαλύτερου τμήματος του Ταμείου, που θα μοιράσει συνολικά 310 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις). 

Οι πόροι αυτοί θα διανεμηθούν το 2021-2. Για το υπόλοιπο 30%, που θα διανεμηθεί το 2023, ο πρόεδρος του Συμβουλίου προτείνει να ληφθεί υπ’ όψη η πτώση του ΑΕΠ το 2021-2. Σχετικά με την αιρεσιμότητα και τη διακυβέρνηση του Ταμείου, η πρόταση Μισέλ ουσιαστικά αναπαράγει αυτήν που παρουσίασε η γερμανική προεδρία την περασμένη εβδομάδα σε επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων. 

Σύμφωνα με αυτήν, η Κομισιόν θα εξετάζει για περίοδο δύο μηνών τα εθνικά προγράμματα «ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» που θα καταθέτει κάθε κράτος-μέλος για να εισπράξει τους πόρους που του αναλογούν. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα ψηφίζει επί της εισήγησης της Επιτροπής, με την απόφαση να λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία. 

Μετά από δύο ακόμα μήνες, η Κομισιόν θα κρίνει αν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εκταμίευση, κατόπιν γνωμοδότησης της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής της Ένωσης (όργανο που αποτελείται από ανώτερους υπαλλήλους των εθνικών διοικήσεων και των κεντρικών τραπεζών, της ΕΚΤ και της Επιτροπής). 

Δεν θα απαιτείται νέα ψηφοφορία σε αυτή τη φάση από το Συμβούλιο. Στο θέμα του μη σεβασμού του κράτους Δικαίου, προτείνεται η δυνατότητα αναστολής κοινοτικής χρηματοδότησης, αλλά μόνο με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο – όρος που διευκολύνει χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία να αποφύγουν τις κυρώσεις.

Τέλος, σχετικά με τους νέους ίδιους πόρους που θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του κοινού ευρωπαϊκού χρέους, ο κ. Μισέλ, πλην του τέλος επί των πλαστικών ειδών που προβλέπεται να ισχύσει από το 2021, προτείνει η Κομισιόν να καταθέσει προτάσεις για νέο ψηφιακό φόρο και τη διασυνοριακό μηχανισμό άνθρακα στο α’ τρίμηνο του νέου έτους, ώστε να επιβληθούν το 2023. 

Σε δεύτερο χρόνο, προτείνει την υιοθέτηση ενός αναθεωρημένου συστήματος εμπορίας ρύπων, που θα περιλαμβάνει τη ναυτιλία και τις αερομεταφορές. Πίσω από τον κ. Μισέλ, κρίσιμο παρασκηνιακό ρόλο παίζει η Γερμανίδα καγκελάριος, ασκώντας πίεση σε όλους τους βασικούς παίκτες για λύση στην προσεχή Σύνοδο (17-18 του μηνός). 

Την Πέμπτη υποδέχθηκε στην καγκελαρία τον Μαρκ Ρούτε, τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας. Τη Δευτέρα περιμένει τον Ιταλό πρωθυπουργό Τζιουζέπε Κόντε και την Τρίτη τον Ισπανό Πέδρο Σάντσεθ. Την Παρασκευή, ο κ. Ρούτε έστειλε ένα ευοίωνο μήνυμα, λέγοντας ότι η νέα πρόταση Μισέλ για το ΠΔΠ «μοιάζει πολύ καλύτερη» σε σύγκριση με αυτήν του Φεβρουαρίου.

Το πιο δύσκολο σημείο προβλέπεται ότι δεν είναι τόσο οι μεταρρυθμίσεις – που υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι πρέπει να βασιστούν στις (έως τώρα εν πολλοίς αγνοημένες) συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου – όσο το πώς το Ταμείο θα λαμβάνει τις αποφάσεις του. Οι Ολλανδοί ζητούν το Συμβούλιο να εμπλέκεται και στις δύο φάσεις (σχεδιασμός και υλοποίηση), οι αποφάσεις του να λαμβάνονται διά ομοφωνίας και να υπόκεινται και σε κοινοβουλευτική κύρωση.

Ολλανδική διπλωματική πηγή εξηγεί τη σκληρή αυτή γραμμή στην «Κ» ως εξής: «για να διαβούμε το Ρουβίκωνα των επιχορηγήσεων [σ.σ.: το Ταμείο να παρέχει κυρίως επιχορηγήσεις και όχι δάνεια], πρέπει να έχουμε εξασφαλίσεις ότι θα μπορούμε να ελέγξουμε πώς θα δαπανηθούν τα χρήματα». Η Ολλανδία εξακολουθεί να μην εμπιστεύεται την Επιτροπή ως όργανο επιβολής. Η ίδια πηγή τονίζει στην «Κ» ότι ο Μαρκ Ρούτε «δεν θα πάει στη Σύνοδο με σκοπό να θέσει βέτο, αλλά είναι διατεθειμένος να το κάνει».