ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Η απόφαση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει σχεδόν δέκα χιλιάδες αμερικάνους στρατιώτες από τη Γερμανία προκάλεσε μια ακόμη μίνι κρίση στις διατλαντικές σχέσεις. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Αμερικής εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για αυτήν την απόφαση, κάτι που έχει επαναληφθεί πολλάκις επί προέδρου Τραμπ, και κατόπιν εξέφρασαν τη συνεχιζόμενη δέσμευσή τους στη διατλαντική συμμαχία. 

«Το γεγονός είναι ότι η παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στη Γερμανία εξυπηρετεί την ασφάλεια ολόκληρης της συμμαχίας του ΝΑΤΟ – άρα και της αμερικανικής ασφάλειας.», δήλωσε κατευναστικά η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας Άνεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ, «αυτή είναι η βάση στην οποία συνεργαζόμαστε».Ακριβώς, όμως, κάτω από αυτές τις επιφανειακές αβρότητες, φαίνεται ότι κάτι θεμελιώδες έχει διαταραχθεί στη διατλαντική συμμαχία υπό τον Τραμπ.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξακολουθούν να εκτιμούν τη συμμαχία, ακόμα λαχταρούν τη ζεστή αγκαλιά της Αμερικής που τους βοήθησε να ξεπεράσουν τον δύσκολο Ψυχρό Πόλεμο. Αλλά το κοινό τους δεν πιστεύει πια σε αυτήν τη συμμαχία.  Μια νέα δημοσκόπηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και το YouGov καταδεικνύει ότι το ευρωπαϊκό κοινό βρίσκεται πολλά στάδια θλίψης μπροστά από τους ηγέτες του.

Η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε σε εννέα χώρες που αντιπροσωπεύουν πάνω από τα 2/3 του πληθυσμού της ΕΕ. Στον απόηχο της κρίσης του κορωνοϊού εμφανίζεται μια τεράστια επιδείνωση της αντίληψης του κοινού για τις ΗΠΑ, με πάνω από τα 2/3 των ερωτηθέντων στην Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Πορτογαλία και τη Δανία να δηλώνουν ότι οι απόψεις τους για τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χειροτερέψει κατά τη διάρκεια της κρίσης. 

Δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε αυτά τα συναισθήματα. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει περάσει τα τελευταία τρία χρόνια κατηγορώντας την Ευρώπη σχεδόν σε κάθε ευκαιρία. «Πολεμώ όσο πιο σκληρά μπορεί κανείς να πολεμήσει», ανέφερε σε έναν συντηρητικό ραδιοφωνικό παραγωγό στις 17 Ιουνίου, «εναντίον της Κίνας, εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μας εκμεταλλεύονται από παντού».  

Εάν λέει κανείς επανειλημμένα σε κάποιους ανθρώπους ότι δεν τους συμπαθεί για πολύ καιρό και ισχυρίζεται διαρκώς ότι είναι το ηθικό ισοδύναμο μιας κομμουνιστικής δικτατορίας, τελικά αυτοί αρχίζουν να αναρωτιούνται αν είναι πραγματικά φίλος τους.Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν δημοφιλείς στην Ευρώπη στο παρελθόν. Η φήμη της Αμερικής σημείωσε κατακόρυφη πτώση στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο του Ιράκ το 2003, φθάνοντας στα παρόμοια πρόσφατα επίπεδα δημοτικότητας. 

Οι Ευρωπαίοι εξέφρασαν την έκπληξή τους για την επανεκλογή του Τζορτζ Μπους το 2004, με τη βρετανική Daily Mirror να αναρωτιέται, όπως είναι γνωστό, «Πώς μπορούν 59.054.087 άνθρωποι να είναι τόσο ΑΝΟΗΤΟΙ;» Αλλά το ζήτημα ξεπερνά πλέον την απλή δυσαρέσκεια για τον Τραμπ ή τους Ρεπουμπλικάνους. Οι Ευρωπαίοι έχουν χάσει την πίστη τους στην Αμερική, τόσο όσον αφορά στη δύναμη όσο και στην επάρκειά της.

Ο Μπους ήταν ιδεολογικά αντίθετος με πολλούς Ευρωπαίους, αλλά ο Τραμπ θυμίζει χαρακτήρα από καρτούν. Η προφανής ανικανότητα της διοίκησής του να διαχειριστεί την κρίση του κορωνοϊού και το κίνημα «Black Lives Matter» δεν εμπνέει εμπιστοσύνη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να βρουν λύση στα δικά τους θέματα, πόσο μάλλον να συμβάλλουν στην επίλυση των ευρωπαϊκών προβλημάτων. 

Σχεδόν κανένας στην Ευρώπη δεν περιμένει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποτελέσουν χρήσιμο σύμμαχο στο μέλλον. Πράγματι, μόνο στην Πολωνία το κοινό περίμενε (με μικρή διαφορά) τις ΗΠΑ να δώσουν περισσότερη υποστήριξη απ' ότι η Κίνα στην επόμενη φάση της κρίσης του κορωνοϊού. Ακόμα και κατά τη διάρκεια των πολλών διατλαντικών κρίσεων που έπληξαν τη συμμαχία κατά τη διάρκεια των ετών, η Αμερική παρέμεινε ο «βράχος» της Ευρώπης, μια όαση ελευθερίας και προστασίας σε έναν κόσμο γεμάτο κίνδυνο και τυραννία. 

Οι δυσαρεστημένοι Ευρωπαίοι εστίαζαν στο πώς να ωθήσουν την Αμερική ξανά στον σωστό δρόμο και να περιορίσουν τις χειρότερες υπερβολές της. Αλλά τώρα, οι Ευρωπαίοι προετοιμάζονται, περισσότερο με θλίψη παρά με θυμό, για ένα μέλλον χωρίς την Αμερική που γνώριζαν. Μια ενδεχόμενη δεύτερη θητεία Τραμπ θα ολοκληρώσει σίγουρα αυτήν τη μετάβαση.

Φυσικά, εάν ο Τραμπ χάσει την προεδρία τον Νοέμβριο, η δημοτικότητα της Αμερικής στην Ευρώπη θα βελτιωθεί αμέσως, όπως έγινε στην εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα το 2008.  Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι θα έχουν επίσης κατά νου ότι οι δυνάμεις που εξέλεξαν τον Ντόναλντ Τραμπ παραμένουν ισχυρές και θα μπορούσαν εύκολα να επιστρέψουν σε τέσσερα χρόνια. 

Η βαθιά ανεντιμότητα του Τραμπ και η άρνηση της πραγματικότητας, φαίνεται να έχουν εξαπλωθεί σε ολόκληρο το Ρεπουμπλικανικό κόμμα και σε ένα μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος. Οι Ευρωπαίοι αναρωτιούνται φυσικά αν o Μπάιντεν ως Πρόεδρος μπορεί να αντιστρέψει τις έκδηλες τάσεις στην πολιτική και την κουλτούρα των ΗΠΑ προς τη μονομερή προσέγγιση και την εγωπάθεια.

Μια διοίκηση Μπάιντεν θα πρέπει επομένως να δημιουργήσει μια νέα σχέση συνεργασίας αναγνωρίζοντας ότι η περίοδος Τραμπ έχει διαφοροποιήσει μονίμως τη σχέση της Ευρώπης με την Αμερική. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν θέλουν πλέον να βασίζονται στην Αμερική τόσο ουσιαστικά, αλλά συνεχίζουν να εκτιμούν τη συνεργασία επί ίσοις όροις με μια Αμερική που αναγνωρίζει την αξία της Ευρώπης.

Αυτό σημαίνει ότι μια διοίκηση Μπάιντεν θα πρέπει να αναζητήσει και να αποδεχτεί σκληρούς συμβιβασμούς σε ζητήματα όπως οι ψηφιακοί φόροι και το απόρρητο που διχάζουν τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Γενικότερα, σημαίνει τη δημιουργία μιας νέας συμμαχίας που βασίζεται στη συνεργασία και όχι στην ηγεσία.