ΝΑ ΞΑΝΑΣΚΕΦΤΟΥΝ ΑΜΕΣΑ ΤΟ ΕΦΙΑΛΤΙΚΟ «RETHINK»

Η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου και η διαμόρφωσή της σύμφωνα με τα σχέδια των νικητών του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού «Rethink Athens», που χρηματοδότησε το Ιδρυμα Ωνάση, αποτελούν την πιο σοβαρή παρέμβαση στην καρδιά των Αθηνών που θα επηρεάσει αποφασιστικά τη φυσιογνωμία της πρωτεύουσας και τις ζωές μας. Ενα έργο τέτοιου μεγέθους και σοβαρότητας οπουδήποτε στον κόσμο θα είχε προκαλέσει αντίστοιχης έντασης και εύρους διάλογο. Ο οποίος φυσικά θα είχε προηγηθεί ενός ιδιωτικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που έγινε εκτός δημοσίου ελέγχου για ένα σημαντικό δημόσιο έργο. Ολως περιέργως, στην περίπτωσή μας τα πάντα κινούνται πολύ γοργά και σχεδόν στα βουβά.

Οι μελέτες που χρειάζονται μέχρι την τελική δημοπράτηση του έργου ξεκίνησαν από το 2010, από τις Σχολές Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ. Αναρωτιέμαι αν τα σχέδια των Ολλανδών νικητών που παρουσιάζονται στη ρημαγμένη Στοά του Αρσακείου συνοδεύονται από: Μελέτη σκοπιμότητας του έργου; Ολοκληρωμένες κυκλοφοριακές μελέτες που να προβλέπουν τι θα γίνει με τον σημερινό φόρτο των μετακινήσεων και ποια τα συμπεράσματά τους; Μελέτη για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της πεζοδρόμησης (συμπεριλαμβανομένης της μόλυνσης της ατμόσφαιρας) και της συνεπακόλουθης διοχέτευσης, έστω μέρους, της κυκλοφορίας σε άλλες οδούς και ποιες; Μελέτες για τις κοινωνικές επιπτώσεις από την πεζοδρόμηση;

Για όποιον ενδιαφέρεται για μια εγγύτερη προσέγγιση όλων των ζητημάτων που προκύπτουν, υπάρχει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα του επιστημονικού περιοδικού «Αειχώρος» στο τεύχος 18 «Rethink Πανεπιστημίου: Ο αντίλογος». Εκτός όμως από τα επιστημονικά, εξίσου σοβαρά είναι και τα προφανή ερωτήματα για το έργο που ζητούν πειστικές απαντήσεις. Γιατί τώρα; Από ποιους και με ποιον σκοπό; Ποιος ωφελείται από αυτόν και κάθε αστικό μετασχηματισμό; Αυτές οι διαδικασίες «εξευγενισμού» των υποβαθμισμένων κέντρων συνδέονται με τα κυκλώματα της κτηματαγοράς και τις ποικίλες επενδυτικές επιδιώξεις από τα τουριστικά και ξενοδοχειακά «λόμπι» ως τις κάθε λογής επιδιώξεις μεγαλοϊδιοκτητών στην περιοχή; Ποιοι είναι εν προκειμένω οι συγκεκριμένοι επί της Πανεπιστημίου;

Η Δήμητρα Σιάτιστα, από την ομάδα Encounter Athens, γράφει χαρακτηριστικά: «Σε περίοδο κρίσης, οι επιπτώσεις της οποίας είναι απρόβλεπτες για τις ζωές όλων των κατοίκων, η πόλη παραδίδεται σε μηχανισμούς real estate και κερδοσκοπίας που δεν ενδιαφέρονται για οτιδήποτε άλλο πέρα από το ιδιωτικό κέρδος. Στη συγκυρία, δυστυχώς, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πεζοδρόμηση ενός κεντρικού δρόμου της Αθήνας, ως πρόσκληση επενδύσεων και ανάπτυξης στην προοπτική της αύξησης των αξιών στο κέντρο ως διεξόδου στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα, εκτός από επισφαλής, είναι μια πράξη διχαστική, μια πράξη πολέμου απέναντι σε αυτούς -και είναι πάρα πολλοί- που αποκλείονται από αυτές τις διαδικασίες. Η κοινωνική παράμετρος μοιάζει και πάλι να εξαφανίζεται υπό το βάρος των τεχνοκρατικών προσεγγίσεων, ως μια παράμετρος που είναι αρμοδιότητα “άλλων”».

Και για όσους θέλουμε και επιμένουμε να ζήσουμε στην Αθήνα ως κάτοικοι και όχι ως επισκέπτες, προερχόμενοι από τα καταφύγια των φαντασιακών προορισμών μας στα προάστια, η κριτική του «αυτοδιαχειριζόμενου στεκιού αρχιτεκτονικής» για τον διαγωνισμό επισημαίνει: «Μπορεί η δημόσια ρητορική της περιόδου της ευημερίας να εξόρισε την εργασία στο περιθώριο, μπορεί να την έκανε “δουλειά”. Ομως η κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα της κρίσης ξαναέφερε τη λέξη ανεργία στο προσκήνιο. Και καθώς η κατανάλωση φθίνει όλο και περισσότερο λόγω κρίσης, οι υποσχέσεις για περισσότερη “απόλαυση της πόλης” μοιάζουν, μάλλον, ψυχοφάρμακα πολυτελείας…»