ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ ΜΕ ΑΓΑΠΗ

 

Πριν από μία εβδομάδα βρέθηκα στην Ιρλανδία προσκαλεσμένος του Πανεπιστημίου του Κορκ για να συμμετάσχω σε ένα μεταδιδακτορικό Θερινό Σχολείο με θέμα την οικονομική κρίση στην Ευρώπη και, ιδιαίτερα, στην Ιρλανδία. Εγώ φυσικά επρόκειτο να μιλήσω για την ελληνική κρίση προσδίδοντας έτσι μια συγκριτική διάσταση στο αντικείμενο. Από τις ομιλίες των πρώτων τριών ημερών εντύπωση μου προκάλεσαν τρία στοιχεία που ίσως το ελληνικό κοινό να βρει επίσης ενδιαφέροντα:

Πρώτον, ουδείς αμφισβήτησε το πολιτικό ή οικονομικό σύστημα της Ιρλανδίας ή της ΕΕ. Αντίθετα, ανιχνεύθηκαν και αναλύθηκαν οι λανθασμένες στρατηγικές των τραπεζών και οι άστοχες πολιτικές αποφάσεις τού τότε κυβερνώντος κόμματος.

Δεύτερον, όλοι συμφώνησαν ότι τα χειρότερα της οικονομικής κρίσης αποσοβήθηκαν εξαιτίας της ύπαρξης του θεσμού Συνεργασία των Κοινωνικών Εταίρων. Είναι πραγματικά εκπληκτικό ότι ο κορπορατιστικός/κεϋνσιανικός αυτός θεσμός, που εγγυάται την συγκροτημένη δράση της κοινωνίας, λειτουργεί αρμονικά με την πιο φιλελεύθερη οικονομία της Ευρώπης.      

Τρίτον, κοινωνιολογικές έρευνες επισήμαναν τη μερική μεταβολή του ιρλανδικού πολιτισμικού προτύπου από συλλογικο-κεντρικό σε ατομοκεντρικό, με διαχρονικές σταθερές το εργασιακό ήθος (work ethic) και την προσωπική υπευθυνότητα, ψυχολογικά στοιχεία τα οποία είναι ιδιαίτερα έντονα στα πλαίσια του ιρλανδικού καθολικισμού. Ο νέος αυτός συνδυασμός παραδοσιακών και σύγχρονων συμπεριφοριακών προτύπων μετέφερε το συνειδησιακό βάρος της ενοχής στο άτομο, απολιτικοποιώντας σε μεγάλο βαθμό το αίσθημα απονομής δικαιοσύνης. Οι ομιλίες και τα σχόλια καθιστούσαν σαφές ότι ο περιορισμός των καταστροφικών συνεπειών της κρίσης οφειλόταν τόσο στον πραγματισμό, όσο και στην κοινωνική εμπιστοσύνη που χαρακτηρίζει το πολιτικό σώμα στην Ιρλανδία, με δευτερεύοντα παράγοντα την ιδιοσυγκρασιακή «προσωπική ενοχή» που καταστάλαξε η Καθολική Εκκλησία στους Ιρλανδούς.

Καθώς όλοι περίμεναν με έντονη προσμονή την παρουσίαση της περίπτωσης της ελληνικής τραγωδίας, η ανησυχία μου εντεινόταν. Τα αποτελέσματα της έρευνάς μου περί της ελληνικής κρίσης καταδείκνυαν έναν λαό βαθιά διχασμένο και φοβικό απέναντι στον κόσμο, με τους πολίτες καχύποπτους προς το έντονα διεφθαρμένο πολιτικό και οικονομικό σύστημα, αλλά και προς τους συμπολίτες τους, να διέπονται από τα θρησκευτικά σύνδρομα που πρώτος εντόπισε ο Στέλιος Ράμφος και που η έρευνά μου εν πολλοίς επιβεβαίωνε. Η σύγκριση απέβαινε εις βάρος της Ελλάδας, και ο πατριωτισμός, αυτός που αισθανόμαστε μόνον όταν είμαστε στα ξένα, δεν μου επέτρεπε να εκθέσω τα στοιχεία με τη δέουσα ωμότητα. Θα προσπαθούσα να μετριάσω τις αρνητικές εντυπώσεις. Πολύ άβολα ξεκίνησα την παρουσίαση…

Μισή ώρα αργότερα, άμα το πέρας της ομιλίας, και μετά το καθιερωμένο χειροκρότημα, άρχισα να δέχομαι ερωτήσεις και σχόλια. Όμως δεν ήταν αυτά που ανέμενα. Αντί να θίξουν το θέμα των σχησμογενών τάσεων της ελληνικής κοινωνίας, το κοινό άρχισε να εκφράζει τον θαυμασμό τους, αλλά και των Ιρλανδών για την ανένδοτη στάση των Ελλήνων, για την απόφαση της ελληνικής κοινωνίας να καταφερθεί κατά του εγχώριου και ευρωπαϊκού πολιτικού και οικονομικού συστήματος, και την τιμωρία που επιφύλαξαν στο παλιό πολιτικό σύστημα. «Ω, πόσο καλύτερη η ελληνική αντίδραση από την ιρλανδική εσωτερικοποίηση της ενοχής που αφήνει το σύστημα ανέγγιχτο». «Μπράβο σας, μείνατε πιστοί στις αρχές σας, όχι σαν εμάς…».

Έβλεπα το κοινό μου απορημένος… Η συγκροτημένη και πλούσια Ιρλανδία συγχαίρει τους σχεδόν διαλυμένους και πτωχευμένους Έλληνες. Ένα θέατρο του παραλόγου ξεδιπλωνόταν μπρος μου. Ίσως να είναι καλύτερα έτσι, σκέφθηκα. Κάθισα αναπαυτικά λοιπόν, και απόλαυσα τον ιρλανδικό θαυμασμό φορώντας ένα μάλλον αμήχανο μειδίαμα. Έλληνες, οι ήρωες της ημέρας. Μετά σκέφθηκα ότι όλοι μας λαχταρούμε αυτό που μας λείπει. Όμως δεν θα σας πω ότι θα λαχταρούσα να ήμουν Ιρλανδός και να ζηλεύω την Ελλάδα. Ίσως γιατί είμαι ακόμη στα ξένα.

ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ