ΘΑ ΔΕΙΞΟΥΝ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ;

 

Έγιναν οι πρυτανικές εκλογές στο ΑΠΘ για την ανάδειξη νέα διοίκησης. Είναι η πρώτη φορά, μετά από πάρα πολλά χρόνια, που δεν ψηφίζουν οι φοιτητές και η διαδικασία έγινε με ηλεκτρονική ψηφοφορία. Προσωπικά, είμαι από τους ελάχιστους που πιστεύουν ότι οι πρυτανικές εκλογές (του ΑΠΘ και οι άλλες που θα ακολουθήσουν σε όλα τα ΑΕΙ) μπορεί να αποδειχθούν πιο σημαντικές από τις πρόσφατες ευρωεκλογές.

Και εξηγούμαι γιατί. Τα πανεπιστήμια αποτελούν κοινότητες όπου αποτυπώνεται χαρακτηριστικά η εικόνα ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας και το πολιτικό σύστημα. Αυτή τη στιγμή η Νομική και η Φιλοσοφική (έχει ήδη κλείσει) πνίγονται στα σκουπίδια. Οι διοικητικοί υπάλληλοι απεργούν, οι απερχόμενες πρυτανικές αρχές επιδεικνύουν την κυνική αδιαφορία τους και η τέως ηγεσία του υπουργείου Παιδείας φεύγει αμέριμνη για το Μουντιάλ της Βραζιλίας…

Οι πολυπληθείς  φοιτητές συνωστίζονται να δρέψουν καρπούς από τα πελατειακά δίκτυα των καθηγητών και προσβλέπουν σε ένα πτυχίο χωρίς αντίκρισμα στην εγχώρια αγορά εργασίας. Οι μειοψηφίες τρομοκρατούν την απαθή μάζα των υπόλοιπων φοιτητών, οι οποίοι παραμένουν παρατηρητές και δεν συμμετέχουν σε καμία εξυγίανση της σχολής τους.

Αυτά λοιπόν και πολλά άλλα στοιχεία αποδεικνύουν ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι ο καθρέπτης της σύγχρονης Ελλάδας. Και οπωσδήποτε η βασική αιτία δεν είναι άλλη από το τεράστιο έλλειμμα δημοκρατίας που διαιωνίζεται σαδιστικά και διογκώνει την παθογένεια στην ανάπτυξη, στην κουλτούρα και στην οικονομία της χώρας. Σε αντίθεση, λοιπόν, με το αδιέξοδο της κεντρικής πολιτικής σκηνής, για πρώτη φορά οι κοινότητες των πανεπιστημίων δείχνουν να κατευθύνονται σε σημαντικές αλλαγές εκδημοκρατισμού.

Εδώ πρέπει να θυμίσω (γιατί πλέον κάπως πρέπει να συνεννοούμαστε), ότι δημοκρατία είναι ελευθερία, ισότητα, διάλογος, απόδειξη παιδείας και, κυρίως, ανάληψη υπεύθυνων ρόλων μέσα από συμμετοχικότητες. Ενώ, μετά και τον πρόσφατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης, είμαστε έτοιμοι να φουντάρουμε από το αδιέξοδο, οι πρυτανικές εκλογές δίνουν μια νότα αισιοδοξίας.

Και να τα τεκμήρια: Σύμφωνα με τον νόμο Διαμαντοπούλου του 2011, το Συμβούλιο κάθε ιδρύματος επιλέγει, μετά από διαφανείς διαδικασίες, τις υποψηφιότητες των πρυτάνεων. Η παρουσίαση γίνεται με πρόγραμμα και συγκεκριμένες θέσεις, η ψηφοφορία είναι διαδικτυακή και δεν συμμετέχουν πλέον εκπρόσωποι από τους συλλόγους των φοιτητών. Πώς ερμηνεύεται η δημοκρατικότητα της διαδικασίας;

Πρώτον, η ύπαρξη Συμβουλίου του ιδρύματος εγγυάται τον σχεδιασμό και την ακαδημαϊκή προοπτική (έρευνα, επιστημοσύνη, αναπτυξιακή εκπαιδευτική πολιτική κ.λπ.) του κάθε ιδρύματος. Επομένως, είναι αυτοί που γνωρίζουν ποιοι είναι οι καταλληλότεροι για να μπουν στη διαδικασία της εκλογής.

Δεύτερον, δεν συμμετέχουν οι φοιτητές, σπάζοντας έτσι τα πανίσχυρα πελατειακά δίκτυα που λυμαίνονταν τον χώρο εδώ και δεκαετίες. Τέλος, η ηλεκτρονική ψηφοφορία διασφαλίζει το αδιάβλητο της διαδικασίας και δίνει τη δυνατότητα της τεράστιας συμμετοχής, όπως έγινε και με την ανάδειξη των Πολιτικών Συμβουλίων.

Αν λοιπόν η πανεπιστημιακή κοινότητα μπορέσει να εφαρμόσει τις βασικές αρχές της συμμετοχικής δημοκρατίας (να είστε σίγουροι πως στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει άλλη), και αποδείξει έμπρακτα ότι έτσι διασφαλίζεται η δημιουργία και η ανάπτυξη, τότε δεν μένει παρά να αρχίσουμε να τη συζητάμε και για ολόκληρη την κοινωνία. Και λέω να συζητάμε κάποιες μορφές της, γιατί είμαστε ακόμα πολύ μακριά για να την εφαρμόσουμε.

Ας ελπίσουμε ότι σε λίγους μήνες θα είμαστε σε θέση να δούμε τα πρώτα θετικά δείγματα της «επανάστασης» (γιατί κάτι που θέλει 30 χρόνια να συμβεί δεν μπορεί παρά να είναι επανάσταση) στα πανεπιστήμια. Είμαι σίγουρος, κι ας μην το καταλαβαίνουμε ακόμα, πως θα αποτελέσει πρότυπο έντονου προβληματισμού για ολόκληρο το πολιτικό σύστημα και την αρρωστημένη μας δημοκρατία. Άλλωστε, όλες οι μεγάλες αλλαγές πάντοτε από τα πανεπιστήμια ξεκινούν. Μήπως το έχουν ξεχάσει αυτό οι Έλληνες καθηγητές και οι φοιτητές τους;