ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΣΤΑΔΙΟ

 

Μία από τις πιο διαδεδομένες απόψεις, στον χώρο της Πολιτικής Επιστήμης, για τη Δημοκρατία είναι ότι «η δημοτικότητά της απείλησε τη χρήση της ως πολιτικού όρου με νόημα και ίσως την υποβίβασε σε "λέξη-ζητωκραυγή"» (Heywood A., Εισαγωγή στην Πολιτική, Εκδόσεις Πόλις, 2006). Εκεί έγκειται ενδεχομένως και η σημερινή ολίσθησή της στην Ευρώπη και τη Δύση γενικότερα.

Είναι γεγονός ότι παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις του πολιτικού συστήματος και των θεωρητικών μελετητών της, η δημοκρατία δεν ωρίμασε μέσα στον πυρήνα της κοινωνίας, από τους ίδιους τους πολίτες. Λογική συνέπεια είναι η δημιουργία ενός συστήματος πεποιθήσεων που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των αποδεκτών του.

Με πιο απλά λόγια, κατοικούμε σε ένα σπίτι που δεν χτίσαμε οι ίδιοι! Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίος ο επανασχεδιασμός της δημοκρατίας με βάση τα χαρακτηριστικά του δυτικού πολιτισμού, την ώρα που προσπαθεί να προσαρμοστεί ανάμεσα στην καπιταλιστική οικονομία και την ελεύθερη αγορά και στην ανάγκη του κόσμου για μαζικότερη συμμετοχή, επικοινωνία και διάδραση.

Η δημοκρατία του 21ου αιώνα πρέπει να οικοδομηθεί από πολίτες, που δεν θα καταναλώνουν μονάχα, αλλά θα παράγουν. Να  συγκροτηθεί με βάση τις παραδοσιακές αρχές της ελευθερίας και της ισότητας, αλλά παράλληλα να προσαρμοστεί σε κάθε κοινωνία ξεχωριστά. Είναι διαφορετικές οι συνθήκες ωρίμανσης στη δυτική από ότι στην ανατολική Ευρώπη, στη Βόρεια από τη Νότια Αμερική.

Μόνο αν ο ίδιος ο λαός συμμετάσχει στις διαδικασίες εξέλιξης της δημοκρατίας, μπορούμε να μιλήσουμε για ένα νέο σύστημα πεποιθήσεων, που δεν θα είναι υποχείριο του λαού, αλλά θα γνωρίζει κάθε στιγμή τον τρόπο σκέψης και τις ανάγκες του. Στο δικό μας «χωράφι», την Ελλάδα και την Ευρώπη εν γένει, βασικά ζητήματα με τα οποία πρέπει να καταπιαστούμε είναι η συνταγματική αναθεώρηση σε επίπεδο εθνικό και η εμβάθυνση της ενοποιητικής διαδικασίας με την εφαρμογή μιας συνταγματικής συνθήκης σε επίπεδο ενωσιακό. 

Με άλλα λόγια, η φιλελευθεροποίηση της ελληνικής πραγματικότητας, σε συνδυασμό με την ασφάλεια που απορρέει από μία ομοσπονδία κρατών. Μετά την οικονομική και πρόσφατα τραπεζική ένωση, είναι ζωτικής σημασίας να προχωρήσουμε στην πραγμάτωση της πολιτικής ένωσης. Αυτό ήταν άλλωστε το όραμα των πατέρων της Ευρώπης, ήδη από τα πρώτα χρόνια, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κρίση μας δίνει την ευκαιρία, η αβεβαιότητα την ορμή για το επόμενο βήμα.

Η δημοκρατία δεν μπορεί να είναι πεδίο θεωρητικών περιπλανήσεων στα πανεπιστήμια και τα fora. Πρέπει να εξελιχθεί από τη μαζικότητα της συμμετοχής του λαού, να αγκαλιάσει τις τοπικές κοινωνίες και να κάνει το μεγάλο βήμα της υπερεθνικής προσαρμογής της. Αν δεν ξεφύγει από τα εθνικά σύνορα, τότε η δημοκρατία θα χάσει την ευκαιρία να ακολουθήσει το επόμενο στάδιο της δαρβινικής της εξέλιξης.