ΟΤΑΝ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

 

Με τυμπανοκρουσίες και αλαλαγμούς λόγω του κ. Φίλη οι φίλοι φιλόλογοι ξεσηκώθηκαν για τις ώρες των αρχαίων στο σχολείο. Σχεδόν τους είχαμε ξεχάσει τόσον καιρό ότι υπάρχουν και νομίζαμε είχαν πάψει τα προβλήματα στο σχολείο! Διαμαρτύρονται για τις ώρες στα αρχαία.

Νομίζω ότι απλά βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος: Τις κονσέρβες που σερβίρουν εν γενει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Παιδεία-κονσέρβα (ή «κονκασέ παιδεία» δανειζόμενος από την ορολογία της γαστρονομίας) είναι η παιδεία που έχει ακριβώς τις ιδιότητες μιας κονσέρβας: έτοιμο φαγητό χαμηλής ποιότητας και τυποποιημένο. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να το μαγειρέψεις, το «πετάς» στον φούρνο μικροκυμάτων και έτοιμο το «φαγητό». Βέβαια, το αν τρώει κανείς κονσέρβες και πόσο, ποσώς μας ενδιαφέρει στην παρούσα περίπτωση. 

Αλλά, αν κάτσουμε δύο λεπτά να αναλογιστούμε αυτές τις ιδιότητες της κονσέρβας σε σύγκριση με την παιδεία που μας παρέχεται θα βρεθούμε μπροστά σε μία τρομακτική διαπίστωση: Ελάτε, ψιθυρίστε μαζί μου αργά αργά: «Παιδεία-κονσέρβα» «Π-α-ι-δ-ε-ί-α κ-ο-ν-σ-έ-ρ-β-α» μέχρι να εντυπωθεί καλά η φράση στα πιο μύχια (βαθιά) μέρη του εγκεφάλου σας. «Παιδεία-κονσέρβα» μια παιδεία, δηλαδή, που χαρακτηρίζεται από δουλική τυπολατρία, μηδενική προετοιμασία, ανύπαρκτη φαντασία. Αυτό «σερβίρεται» στα παιδιά μας.

Τυπολατρία σημαίνει η συστηματική προσήλωση στους τύπους αδιαφορώντας για την ουσία, με άλλα λόγια, το να ενδιαφέρεται κανείς να πηγαίνει «κατά γράμμα» χωρίς να νοιάζεται για τις πιθανές συνέπειες της δουλικής του προσήλωσης. Πού βρίσκει αυτό εφαρμογή στο ελληνικό σχολείο; Μα ευθύς εξαρχής από τα βιβλία. Ο εκπαιδευτικός είναι αναγκασμένος να χρησιμοποιεί μόνο το βιβλίο που χορηγεί το κράτος. 

Τα βιβλία αυτά δεν είναι απαραιτήτως κακά, αλλά το γεγονός ότι ο δάσκαλος δεν έχει την δυνατότητα να επιλέξει ένα διαφορετικό βιβλίο που ο ίδιος θα θεωρήσει κατάλληλο για την τάξη του, αυτομάτως κάνει τη μάθηση μονοδιάστατη, μονόπλευρη και στατική. Στη γειτονική Ιταλία, για παράδειγμα, οι δάσκαλοι των γυμνασίων και των λυκείων μπορούν να επιλέξουν μέσα απο αμέτρητα βιβλία για να κάνουν την ύλη τους. 

Εν ολίγοις, αυτό που θέλω να πω είναι ότι υποδουλώνεται ο δάσκαλος στην εξουσία του κρατικού βιβλίου και αυτός με την σειρά του αλυσοδένει τις ψυχές των παιδιών. Η ψυχή κάθε παιδιού είναι μαλακή και εύπλαστη, γεμάτη φαντασία και απορίες. Διψάει για γνώση. Ναι, όλα τα παιδιά διψάνε για γνώση, αλλά το μυαλό κάθε παιδιού είναι διαφορετικό. Ο Howard Gardner στo βιβλίο του «Frames of Mind: Η θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης» απαριθμεί 8 είδη νοημοσύνης (μετά απο 10 χρόνια πρόσθεσε και μία 9η). 

Δεν θα πω ότι ο Gardner είναι απαραίτητα σωστός, αλλά δίνει ένα χαστούκι αφύπνισης για το μεγαλύτερο πρόβλημα της παιδείας: όλα τα παιδιά δεν σκέφτονται το ίδιο και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται το ίδιο. Όλα τα παιδιά χρειάζονται διαφορετική αντιμετώπιση και διαφορετική μεθοδολογία. Όταν, λοιπόν, αφαιρούμε απο τον δάσκαλο το δικαίωμα να μπορεί να επιλέγει ο ίδιος το βιβλίο που θεωρεί αυτός ότι είναι καταλληλότερο για την τάξη του, του αφαιρούμε τότε την ικανότητα να μπορεί να γίνει το κέντρο της ζωής και της σκέψης του μαθητή. 

Του αφαιρούμε να μπορεί να γίνει ένας οδηγός για τον μαθητή που θα τραβήξει την σκέψη του πέρα από το ένα βιβλίο, θα του μάθει να αφήνει την ψυχή του να ζυγίζεται με τα ακούραστα φτερά της και να βρίσκει την ισορροπία με την δύναμη την δική της. Με άλλα λόγια, θα του μάθει να είναι ανεξάρτητος.

Πώς, όμως, θα κάνουμε τους μαθητές μας ανεξάρτητους στη μελέτη και τη μάθηση όταν ο ίδιος δάσκαλος που τους διδάσκει είναι δέσμιος της εξουσίας του κρατικού βιβλίου; Ο ίδιος άνθρωπος που λέει στα παιδιά «ανοίξτε κανένα βιβλίο παραπάνω» ο ίδιος δε μπορεί να «ανοίξει» άλλο βιβλίο στην τάξη! Αν μας ενδιέφερε η ουσία της παιδείας θα αφήναμε τον δάσκαλο ελεύθερο να κάνει το λειτούργημά του, αλλά αντ' αυτού ακολουθείται μια τυπολατρία άνευ προηγουμένου που δεν της καίγεται καρφί για την διαφορετικότητα κάθε παιδιού. Η κονσέρβα σερβίρεται σε όλους ανεξαιρέτως. 

Ποιοι είναι οι υπαίτιοι για την κατάσταση αυτή; Υπαίτιοι είναι το εργοστάσιο κονσέρβας (η εκάστοστε κυβέρνηση) και οι διανομείς της κονσέρβας (δάσκαλοι). Τα σχολεία λειτουργούν σαν χώροι εστίασης που οι μικροί μαθητές πηγαίνουν και καταναλώνουν τις τοξικές αυτές τροφές. Γιατί όμως «φταίει» η εκάστοτε κυβέρνηση; 

Φταίει διότι η ίδια ρυθμίζει τη μάθηση μέσω του «θεόπνευστου» βιβλίου της μέσα στην τάξη βγάζοντας απέξω τους δασκάλους. Τα φροντιστήρια είναι η κορωνίδα της απόδειξης της έκπτωσης της παιδείας, γιατί είναι θλιβερό να βλέπεις ότι στηρίζονται στο να μη λειτουργεί σωστά το σύστημα.