ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΚΑ Η ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ;

Η δήλωση του υφυπουργού για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση η αλήθεια είναι πως με προβλημάτισε. Με προβλημάτισε γιατί πάντα είχα στο μυαλό μου τον όρο αξιοκρατία συνδεδεμένο με τον όρο αντικειμενικότητα. Οι προσλήψεις λέει στην ΔΤ δεν έγιναν με αξιοκρατικά αλλά αντικειμενικά κριτήρια. Αυτή τη δήλωση στον νου μου τη συνέδεσα με το να ξανασυζητήσουμε το ζήτημα της μονιμότητας στο δημόσιο που είπε ο υπουργός διοικητικής μεταρρύθμισης. Είναι δύο δηλώσεις φαινομενικά ασύνδετες μεταξύ τους. Είναι δύο δηλώσεις που συνδέονται όμως αντιθετικά.

Δεν θα μπορούσε κανείς με αυτό να διαφωνήσει, να διαφωνήσει δηλαδή με την άρση της μονιμότητας. Mόνο αν είναι βολεμένος και δεν έχει προσόντα. Φυσικά ως προσόν δεν είναι η εργασιακή εμπειρία. Θέλω όμως να μου επιτρέψεις να συγκεκριμενοποιήσω αυτό στον τομέα, ας πούμε, των πανεπιστημιακών δασκάλων. Σκεφθείτε ότι ο πανεπιστημιακός δάσκαλος στην Ελλάδα, ξεκινώντας από την πάλαι ποτέ θέση του Λέκτορα ως εκείνη του full professor είναι περί τα 30 με 40 χρόνια στην έδρα.

Αν κανείς δει τα βιογραφικά ας πούμε όλων των καθηγητών στα ελληνικά πανεπιστήμια στους τομείς των ανθρωπιστικών σπουδών, καταλαβαίνει ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία προσλήφθηκε με αντικειμενικά, αλλά όχι με αξιοκρατικά κριτήρια. Να γίνω πιο σαφής. Πώς καταλαβαίνω τη διαφορά που εμμέσως υπονοεί ο υφυπουργός, τακτική που ακολουθείται καθ’ ολοκληρίαν σε όλο το δημόσιο.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο υποψηφίους για μία θέση λέκτορα, οι οποίοι έχουν ίδια αντικειμενικά κριτήρια αλλά όχι ίδια αξιοκρατικά κριτήρια. Πιο συγκεκριμένα: Ο ένας υποψήφιος έχει, ας πούμε, ένα διδακτορικό από κάποιο ελληνικό πανεπιστήμιο. Η διδακτορική του διατριβή γράφτηκε στη μητρική του γλώσσα (ελληνική) και σε θέμα της μητρικής του γλώσσας (ελληνόθεμο). Ο άλλος υποψήφιος έχει, ας υποθέσουμε, διδακτορικό από ένα καλό γερμανικό πανεπιστήμιο, ας πούμε από τα Εxzellente πανεπιστήμια της Γερμανίας. Ο όρος Exzellent είναι από την ίδια τη γερμανική κυβέρνηση (το παράδειγμα του γερμανικού πανεπιστημίου το παίρνω απλώς επειδή γνωρίζω καλύτερα το ακαδημαϊκό επίπεδο).

Αυτός ο υποψήφιος γράφει τη διδακτορική του διατριβή σε δύσκολη ξένη γλώσσα (γερμανική) και σε ξενογενές θέμα (γερμανόφωνο). Για τον υφυπουργό αλλά και για την πρακτική που ακολουθείται δεκαετίες τώρα σε όλο το δημόσιο, πρόσληψη με αντικειμενικά κριτήρια σημαίνει προσλαμβάνω τον πρώτο υποψήφιο και δεν εκτιμώ τις δυσκολίες που είχε ο δεύτερος. Επιβραβεύω αυτούς που πηγαίνουν στον εύκολο δρόμο. Αφού και αυτός ο δρόμος καλύπτει το αντικειμενικό κριτήριο. Για να μην του πει κανείς όμως τίποτα, προσθέτει και το κοινωνικό κριτήριο. Ας πούμε οικογένεια. Έτσι, αυτός που πάλευε τόσα χρόνια σε πολύ πιο δύσκολες συνθήκες από αυτόν που διαλέγει τον εύκολο δρόμο μένει στο περιθώριο.

Αυτό συμβαίνει και στα ελληνικά πανεπιστήμια στους τομείς των ανθρωπιστικών επιστημών εδώ και δεκαετίες, αρκεί να ρίξετε μία ματιά στα βιογραφικά των διδασκόντων. Η άρση της μονιμότητας ας πούμε για το πανεπιστήμιο σημαίνει κάτι πολύ απλό. Ότι πλέον δεν θα κατέχουν, για παράδειγμα, την έδρα για 40 χρόνια, άνθρωποι με λιγότερα προσόντα από άλλους. Και μιλώ φυσικά όχι μόνο για τους ακαδημαϊκούς τίτλους που είναι το πιο σημαντικό αλλά και πόσες ανακοινώσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις έχει κάποιος, σε ποια γλώσσα όλα αυτά και σε ποια πανεπιστήμια τα κάνει όλα αυτά. 

Γιατί αναξιοκρατία είναι να έχει κάνει κάποιος λαμπρές σπουδές, ασύγκριτα πιο δύσκολες από αυτούς που έχουν ας πούμε τις πανεπιστημιακές, διοικητικές κ.λπ. θέσεις και να μην μπορεί να βρει μία τέτοια θέση. Γιατί αξιοκρατία σημαίνει να εργάζεται πρώτα από όλα αυτός που έχει τα περισσότερα προσόντα, αυτός που επέλεξε τον δύσκολο δρόμο. Παρ' όλα αυτά, κανείς δεν μπορεί να αφαιρέσει την προσωπική ευχαρίστηση που αισθάνεται κάποιος, ακόμη και αν δεν κάνει τη θεσμική καριέρα που θα έπρεπε, όταν κατορθώνει κάτι πολύ δυσκολότερο από τους θεσμικούς καριερίστες των αντικειμενικών κριτηρίων