Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΕΑ ΟΠΛΑ

Η Ευρωζώνη θα χρειαστεί ένα διαφορετικό προφυλακτήρα στις μελλοντικές της κρίσεις. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες διατήρησαν χαμηλά τις αποδόσεις των κρατών-μελών αγοράζοντας κρατικά ομόλογα την περίοδο 2010-2013. Ωστόσο οι νέοι κανόνες περί κεφαλαιακής επάρκειας περιπλέκουν την υπόθεση.  Το καλύτερο στην όλη υπόθεση, εκτός από το ότι οι τράπεζες αποκόμισαν καλό κέρδος και ότι ελέγχθηκε το αυξημένο κόστος δανεισμού, ήταν ότι όλα αυτά συνέβησαν χωρίς να πληγεί η κεφαλαιακή θέση των τραπεζών.  

Οι τράπεζες είχαν τη δυνατότητα να καταγράφουν στους ισολογισμούς τους τα κρατικά ομόλογα ως «διαθέσιμα προς πώληση», γεγονός που τους επέτρεψε να μη χρειάζεται να διακρατούν περισσότερα κεφάλαια όταν οι τιμές των ομολόγων υποχωρούσαν. Όπως, όμως, αποδείχτηκε στις 2 Απριλίου από την πορτογαλική τράπεζα BPI, η κατάσταση αλλάζει. Η τράπεζα πούλησε πορτογαλικά και ιταλικά κρατικά ομόλογα ύψους 1,3 δισ. ευρώ επικαλούμενη την αλλαγή κανόνων στο πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ.

Όταν ισχύσουν οι νέοι κανόνες, τα κρατικά ομόλογα θα εξακολουθήσουν να θεωρούνται χωρίς ρίσκο, ωστόσο το κεφάλαιο θα αρχίσει να μειώνεται αν οι τιμές των ομολόγων αρχίσουν και πάλι να υποχωρούν. Στο πλαίσιο ήδη υπαρχουσών συμφωνιών που έχουν αποφασιστεί σε εθνικό επίπεδο, οι τράπεζες σε ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης θα αποφύγουν το πλήγμα στην κεφαλαιακή τους επάρκεια μέχρι και το 2018.

Ωστόσο, με την ΕΚΤ να αναλαμβάνει τον ρόλο πανευρωπαϊκής κανονιστικής αρχής, οι τραπεζίτες θα ανησυχούν μήπως πάθουν ό,τι έπαθε η Monte dei Paschi, της οποίας η «τρύπα» στην κεφαλαιακή της επάρκεια, ύψους 4 δισ. ευρώ που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των τεστ αντοχής το 2011, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι είχε καταγράψει τα κρατικά ομόλογα που διέθετε ως «διαθέσιμα προς πώληση». Το σπάσιμο του «φαύλου κύκλου» μεταξύ κρατών και τραπεζών είναι καλή εξέλιξη.

Ωστόσο, στην περίπτωση που η απόδοση των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης αρχίσει ν’ αυξάνεται και πάλι, οι τράπεζες θα είναι λιγότερο πρόθυμες να υποστηρίξουν το κράτος όπου έχουν την έδρα τους. Οι κυβερνήσεις μπορεί να βρεθούν στη θέση να πρέπει να προσφύγουν για βοήθεια στην ΕΚΤ πολύ πιο γρήγορα. Το πρόβλημα είναι ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της κεντρικής τράπεζας έχει παραλύσει εξαιτίας της απόφασης του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο το θεωρεί παράνομο. 

Αυτό μπορεί να μην έχει σημασία εφόσον η ΕΚΤ αποφασίσει να προχωρήσει στην αγορά κρατικών ομολόγων στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης, με σκοπό να καταπολεμήσει τον αποπληθωρισμό. Σε διαφορετική περίπτωση, μια νέα κρίση θα δοκιμάσει την αποφασιστικότητα της ΕΚΤ.